(01/03/2006) 

Từ hơn một tháng trước đă được nghe nhắc đến Mùa Chay. Vào dịp tết nguyên đán, chị bạn người Phật giáo khéo nhắc năm ngóai thứ tư lễ Tro trùng với ngày đầu năm âm lịch nên phải dời ngày giữ chay kiêng thịt đến thứ bảy cuối tuần. Đúng! Nhưng chị bạn ấy lại “khều” thêm một câu nữa, người Công giáo ăn chay sướng quá! Điều này nghe bất ổn. Có ǵ đó phải xét lại. 

Lẽ thường, có 2 điều ngộ nhận về Mùa Chay. Thứ nhất, người Công giáo phải kiêng thịt theo luật định nhưng không bị cấm ăn hải sản cao lương. Thứ hai, hai từ Mùa Chay cộng với mầu tím bi ai thường thấy trên phẩm phục phụng vụ khiến cho con người dễ mủi ḷng chán nản đau buồn quay quắt. Tham dự Phụng vụ ngày lễ Tro hôm nay đă khai mở cho ta cái nh́n lạc quan hoan hỉ hơn về Mùa Chay Thánh. 

Hôm nay, Giáo hội nhắc lại tinh thần Mùa Chay qua bài giảng của Đức Giêsu (Mt 6,1-6.16-18). Thánh sử Mát-thêu  kể lại ngày hôm ấy có các môn đệ và cũng có cả đám đông dân chúng quây quần bên Đức Giêsu ở trên núi, Ngài đă ân cần răn dặn về cách bố thí làm lành, cách cầu nguyện xin ơn, và cách ăn chay hăm ḿnh. Trong lời răn dặn ấy, ta nghe rơ 4 thứ đừng làm và 1 thứ cần có. Đức Giêsu bảo đừng phô trương các công lành phúc đức, đừng khoe khoang việc bố thí phân ban, đừng huênh hoang trong khi cầu nguyện, và đừng giả tạo trong ngày chay tịnh. Tất cả bốn thứ đừng làm ấy chỉ để được có một thứ duy nhất là ân sủng xót thương của Thiên Chúa.  

Đối với tôn giáo nào cũng vậy và trong ḥan cảnh nào cũng thế, người ta thường kiêng khem chay giới v́ một mục đích cụ thể nào đó. Người Việt Nam đă nghe từ lâu dăm lời răn bảo rằng việc kiêng khem giúp cho thể xác thanh thóat ngơ hầu định hướng cho tâm trí dễ bề siêu thóat, hướng ḷng làm lành tránh dữ, tưởng nghĩ điều thẳng việc ngay. Đối với công nghệ thực phẩm và nghiên cứu y học, ngày nay người ta cũng xét nghiệm cho thấy việc kiêng khem có thể giúp giữ dáng thanh xuân, pḥng tránh tật bệnh, ngăn ngừa tai biến. Nếu chỉ v́ những lẽ đó mà mà phải chay tịnh th́ có giữ chay cả đời trọn kiếp cũng vẫn cứ thấy bấp bênh sóng gió như thế nào ấy, rất khó hiểu. 

Nhưng ngay cả bài giảng của Đức Giêsu mà Tin Mừng Mát-thêu thuật lại hôm nay cũng không phải dễ dàng để hiểu được cho đúng và cũng chẳng dễ chịu để thực hiện cho tṛn. Nghiên cứu của phân tâm học cho thấy con người có khuynh hướng sống v́ nhăn tiền hơn là v́ mai hậu, nhận xét của tâm lư học cũng cho thấy bản năng của con người ưa thích được làm trọng tâm hơn là sống nội tâm. Rộng răi làm việc phúc đức giúp người mà khiêm tốn lặng lẽ th́ thật khó lắm, quảng đại làm việc từ thiện mà không cần kêu gọi rủ rê người này kẻ nọ cũng chẳng dễ đâu, cầu nguyện âm thầm khi đêm về đơn vắng một ḿnh Chúa một ḿnh con có khi cũng chẳng an ḷng. Đức Giêsu thấu cảm và đă đi trước một bước để trấn an những bất ổn đó. Đức Giêsu không bảo phải ngưng những việc công lành phúc đức, từ tâm bố thí, ăn chay cầu nguyện. Nhưng Đức Giêsu muốn mời gọi ta đi xa hơn, nghĩ sâu hơn, sống đẹp hơn. Đó là đ̣i hỏi nội tâm của trọng tâm tinh thần sống Mùa Chay.  

Thế nhưng Đức Giêsu muốn mời gọi ta đi đâu, nghĩ ǵ, và sống sao? Câu hỏi đó có lời đáp trả không thật dễ nghe v́ nó đ̣i hỏi sự canh tân một bước đi, một nếp nghĩ, một cách sống tận căn tận đáy của ḷng người. Đó là một bước đi mới trên cả một chặng đường vang vọng khúc hát thân con là tro bụi sẽ trở về bụi tro. Đó là một nếp nghĩ mới xuyên suốt cuộc hành tŕnh trở về cùng Thiên Chúa là Đấng “từ bi và nhân hậu, chậm giận và giàu t́nh thương” (x. Giô-en 2, 13). Đó là một cách sống mới để những ân huệ Thiên Chúa đă ban cho đời không trở thành vô hiệu nhưng nảy nở sinh sôi (x. 2 Cô-rin-tô 6,1).  

Thế đó, Mùa Chay là cả một hành tŕnh chứ không chỉ đơn thuần là những ngày ăn chay bố thí xức tro. Mùa Chay cũng chẳng là một mùa chuẩn bị theo kiểu thị trường hóa những cánh thiệp phục sinh đợi ngày gửi tặng. Mùa Chay cũng không phải 40 đêm ngày nặng nề diễn tả đau khổ đánh tội ép xác.  

Hành tŕnh Mùa Chay không chỉ là bước chân từ nhà đến Nhà Thờ mà c̣n là từ cơi ḷng hướng về Thiên Chúa. Thế nên trong phụng vụ thứ tư lễ Tro đă vang vọng nhắc nhớ tâm thư của thánh Phaolô “nài xin” các tín hữu ở Cô-rin-tô năm xưa: anh em hăy làm ḥa với Thiên Chúa (5,20). Không có sự giao ḥa nào chẳng đ̣i hỏi hy sinh. Để đến với con người, Thiên Chúa đă hy sinh chính Con của Ngừơi. Để đến với Thiên Chúa, chúng ta cũng cần có hy sinh từ đáy ḷng thành. T́nh tại tâm. 

Dấu tro xức trên đầu hôm nay, kèm với lời nhắn gửi về phận tro bụi xin được như gợi nhớ một khởi đầu của hành tŕnh Mùa Chay bằng sự trở về và trở vào. Trở về với căn tính thiện hảo của nhân chi sơ mà Thiên Chúa đă tác tạo để khiêm tốn nhận thấy sự mong manh của kiếp người đang được phủ lấp đậy che bởi những phù du nay có mai mất của cuộc sống. Trở vào với cơi ḷng để xác tín rằng trên cả những ǵ là thành công hay thất bại, hoan lạc hay khổ đau, công trạng hay lầm lỗi th́ vẫn chỉ có duy nhất T́nh Yêu Thiên Chúa là niềm hy vọng bất tận cho ơn cứu rỗi. Tuyệt đối và tối hậu. 

Một phút sám hối ngày lễ Tro là khỏang lặng của tĩnh ḷng nhận thức được thực tại tội lụy của nhân sinh và trông chờ vào sự Phục Sinh phía sau sự chết. Ấy là thiền. Nếu hiểu thiền định là sự tĩnh ḷng tâm tịnh trong một thực thể thời gian và không gian nhất định th́ sám hối lễ Tro hôm nay chính là bước khởi đầu của chặng đường thiền hành Mùa Chay ta đang bưới tới.  

Bước thiền hành Mùa Chay đă bắt đầu hôm nay từ trái tim con người tiến về ḷng thương xót của Thiên Chúa với niềm hoan hỉ chân thành. 

Vũ, SJ