79. Về phần người bạn cùng trọ với I-Nhă lúc ban đầu, v́ đă tiêu hết tiền của ông và không trả nổi nên đă trốn về Tây Ban Nha qua ngả Rouen. Đang khi chờ tàu nhổ neo th́ ông lâm bệnh. Người lữ khách hay tin qua một lá thư ông gửi, và nẩy ư muốn đi thăm và giúp đỡ ông này, hy vọng rằng nhờ dịp này có thể lôi kéo ông ta bỏ thế gian, để hoàn toàn phục vụ Thiên Chúa (79).

Để được ơn đó, I-Nhă có ư muốn đi bộ từ Paris tới Rouen, khoảng 25 dặm, đi chân không, nhịn ăn uống. Lúc cầu nguyện về ư muốn này, ông cảm thấy sợ sệt. Sau cùng ông vào nhà thờ Thánh Đa Minh cầu nguyện và nhất quyết lên đường theo dự định và không c̣n sợ là làm như vậy là thử thách Thiên Chúa nữa.

Hôm lên đường, ông thức dậy và khi bắt đầu mặc quần áo, ông cảm thấy run sợ đến nỗi không mặc nổi áo. Dù kinh hăi như vậy ông lên đường và rời khỏi thành phố khi trời vừa sáng. Ông vẫn sợ sệt cho đến khi đến ấp Argenteuil, cách Paris chừng hai dặm, ở đó theo tục truyền có giữ áo Chúa Giêsu. Sau khi đi qua ấp này và bắt đầu leo đồi, th́ cơn thử thách tiêu tan. I-Nhă cảm thấy hết sức phấn khởi đến độ ông gào thét và nói chuyện với Chúa trên cánh đồng.

Ngày hôm đó, sau khi đi mười bốn dặm, ông ở nhà thương với một người ăn mày; ngày thứ hai ngủ trên một đống rơm và ngày thứ ba tới Ruen. Suốt ba ngày, ông không ăn uống và đi chân không, như đă quyết định. Tại Ruen ông an ủi người bệnh, giúp ông ta lên tàu trở về Tây Ban Nha và viết thư giới thiệu ông ta với các bạn ở Salamanca tức là Calixtô, Caceres và Arteaga.

80. Về những người bạn này, xin kể vắn tắt về họ. Trong thời gian ở Paris, theo như đă điều đ́nh với nhau, người lữ khách viết thư cho họ nhiều lần và tŕnh bày vấn đề khó t́m cách cho họ tới Paris học hành.  Ông c̣n viết thư gửi bà Lêônor Mascarenhas (80) nhờ bà giới thiệu Calixtô đến triều đ́nh vua Bồ Đào Nha để anh ta kiếm được học bổng theo chương tŕnh cấp học bổng tại Paris của Vua Bồ Đào Nha. Bà Lêônor cấp cho Calixtô thư giới thiệu và tiền bạc tiêu sài.

Calixtô tới triều đ́nh vua Bồ Đào Nha, nhưng cuối cùng không đi tới Paris, trái lại anh trở về Tây Ban Nha và đi Châu Mỹ thuộc quyền Hoàng Đế với một phụ nữ đạo đức. Ông trở về Tây Ban Nha rồi lại đi Châu Mỹ lần thứ hai, khi trở về th́ giầu to, mọi người quen anh ta trước kia đều ngạc nhiên.

Caceres trở về quê ở Segovia và bắt đầu sống như đă quên hẳn ư định tốt lành trước kia.

Artêga th́ được phong chức huân tước. Về sau khi có ḍng tại Roma rồi, ông được phong chức Giám Mục và được trao phó cho một địa phận tại Châu Mỹ. Ông viết thư gửi người lữ khách và xin nhường địa phận đó cho một anh em trong ḍng. Sau khi nhận được thư từ chối, ông chịu chức Giám Mục và đi Châu Mỹ. Cuối cùng ông chết cách bất ngờ. Số là khi đang nằm trên giường bệnh, có hai chai nước, một chai đựng nước uống theo lệnh y sĩ, c̣n chai kia đựng thuốc độc. Người ta lấy lầm chai và đưa cho ông uống thuốc độc khiến ông chết.

81. Lúc đi Rouen trở về Paris, người lữ khách thấy người ta xôn xao rất nhiều về ḿnh, do câu chuyện liên can đến Castro và Pêralta, và nghe rằng viên thanh tra đă tỏ ư muốn gặp ông. Ngay tức khắc, người lữ khách t́m gặp ông thanh tra và nói rằng h́nh như ông đă được mời đến, và sẵn sàng tuân theo lệnh ông thanh tra nếu ông có ǵ dạy bảo. Tuy nhiên, ông xin giải quyết vấn đề mau chóng, và mong rằng vụ này sẽ kết thúc trước ngày lễ Thánh Rêmy là ngày khai giảng. (81) Ông có ư định ghi tên đại học và mong vụ đó sớm kết thúc để tập trung vào việc học. Tuy nhiên, viên thanh tra không gọi I-Nhă nữa, nhưng chỉ nói rằng đă có người kể cho ông ta nghe về công việc của I-Nhă.

82. Ít lâu sau là lễ Thánh Rêmy, tức là ngày đầu tháng mười, I-Nhă bắt đầu học với một ông thày tên là Gioan Pêna. Lúc đó ông có ư duy tŕ nhóm người đă quyết tâm phụng vụ Thiên Chúa, nhưng không muốn t́m thêm người để tiện việc học hành.

Khi bắt đầu đi học, ông lại bị thử thách như khi c̣n học tiểu học tại Barcêlôna. Mỗi lần nghe giảng ông không thể tập trung được v́ các tư tưởng đạo đức dồi dào đến với ông. Thấy học như thế không có lợi ích bao nhiêu, ông tới gặp giáo sư và hứa sẽ không bao giờ bỏ một giờ học nào bao lâu c̣n kiếm được bánh ḿ ăn và nước uống đủ sống. Sau khi hứa như thế, tất cả các tư tưởng đạo đức đến với ông vào các lúc bất lợi đều tiêu tan, và ông có thể tiếp tục học hành đều đặn (82).

Thời đó ông thường nói chuyện vói hai cử nhân Phêrô Fabre và Phanxicô Xavier. Về sau, qua Linh Thao ông thuyết phục được hai ông này quyết tâm phục vụ Thiên Chúa (83).

Hồi đó, không ai làm khó dễ I-Nhă như trước. Có lần tiến sĩ Fragô nói với ông là ông lấy làm lạ v́ thấy I-Nhă được b́nh yên không bị ai gây khó khăn ǵ. Ông trả lời: “Đó là v́ tôi không nói với ai về đời sống thiêng liêng; nhưng một khi học xong chúng tôi sẽ tiếp tục như cũ.”
. . .

(81) Vào ngày lễ Thánh Rêmy, I-Nhă dự định sẽ chuyển sang trường đại học Thánh Barbê để theo học phân khoa triết. Trong hai năm đầu, các sinh viên khoa triết thường học môn logic, năm thứ ba họ sẽ học về triết Aristotle, triết siêu h́nh học, và đạo đức học.

(82) Việc làm này rất giống với điều ông đă làm hồi c̣n ở tại Barcelôna. Qua nhận định, I-Nhă nhận ra các kinh nghiệm của những cơn cám dỗ và bởi đó, ngài đă tŕnh bày với một cố vấn khôn ngoan. Những kinh nghiệm này sau được đưa vào quy tắc phân biệt thần loại (xem LT # 325-327).