Rà Soát

Lm Joseph Nguyền Thanh

Thường vào dịp đầu năm Tây lịch hay Âm lịch, những ai sống nội tâm đều muốn gác lại một bên những bận rộn, âu lo của đời thường, để bằng cách này hay phương thức khác nhìn lại ngày tháng cũ xem mình đã sống thế nào, rồi hướng nhìn tương lai xem mình sẽ sống ra sao.

Khi năm mới 2004 mở ra, tôi được biết ít là có hai Giáo phận tại Việt Nam đã tổ chức tuần tĩnh tâm cho linh mục đoàn thuộc Giáo phận, đó là Giáo phận Xuân Lộc và Giáo phận Phan Thiết.

Cuộc tĩnh tâm của Giáo phận Phan Thiết được diễn ra từ mồng 5 đến mồng 9 tháng Giêng này. Trong huấn từ khai mạc, Đức GM Nicolas Huỳnh Văn Nghi đã đề cập tới nhiều vấn đề, trong đó có một đề mục rất nhạy cảm là “Rà Soát Bản Thân” qua một số câu hỏi và nhận định dưới đây:

Về tánh tình, về cách đối xử khi điều hành công việc mục vụ giáo xứ thế nào?

Sống sứ vụ linh mục cách nhiệt thành, quảng đại, hy sinh hay nóng nảy, cầu an, lười biếng?

Giáo dân cần mình, năng đến gặp gỡ mình hay tránh né. Sau khi gặp linh mục, họ thỏa dạ ra về hay uất ức bất bình? Giáo xứ có là “đất lành chim đậu” không?

Giáo dân nghĩ gì về gương sống khiết tịnh của chúng ta? Hãy là linh mục cho tất cả đoàn chiên, chứ không cho một người, một gia đình, nhất là gia đình mà sự đi lại quá nhiều có thể gây nhiều mất mát cho việc mục vụ.

Sống trong linh mục đoàn giáo phận, nhưng cha lại sống như một ốc đảo trong đại dương, ít liên lạc với anh em, không tham dự các buổi họp, các ngày tĩnh tâm, tĩnh huấn. Làm việc theo ý riêng, bất cần những hướng dẫn của bề trên.

Và còn nhiều tật xấu khác nữa. Ăn uống linh đình, tham lam tiền bạc, ăn nhậu chạy theo văn minh người đời (Nguoitinhuu.com)

ĐGM Huỳnh Văn Nghi đã đưa ra những vấn đề cụ thể trên đây cho quý linh mục phụ tá của ngài, nhưng cũng là cho chính tôi, để tôi “rà soát bản thân” mình. Tôi nghĩ rằng người chân tu là phải “rà soát bản thân” hằng ngày. Trong việc tu đức, “rà soát bản thân” còn được gọi là kiểm điểm, kiểm thảo đời sống, tĩnh lặng xét mình, hay hồi tâm. Nếu tôi lơ là việc này, biếng nhác không chịu “rà soát bản thân”, tôi sẽ giậm chân tại chỗ, hoặc đi thụt lùi trong đường đạo, đời tu của mình. Đó là hố thẳm nguy hiểm cho sự nên thánh của người linh mục, sống ở bất cứ nơi nào.

Ignatiô Lôyôla (1491-1556), người Tây Ban Nha, nhờ việc “rà soát bản thân” qua một thời thanh niên sống cuộc đời phóng túng, sa đà, trụy lạc, đã trở nên linh mục thời danh và thánh nhân vĩ đại trong Giáo hội. Sau khi đã quyết định từ bỏ “đường xưa lối cũ”, để theo Chúa và phục vụ Chúa, ngài hãm mình, đánh tội, ăn chay; ban đêm ngài thức dậy cầu nguyện, than khóc ăn năn tội lỗi đã phạm làm mất lòng Chúa. Ngài sống đời chay tịnh, hằng ngày đi khất thực và dành nhiều thời giờ cầu nguyện đọc kinh. Chính trong thời gian cô tịch này, ngài được ơn Chúa soi sáng, viết tác phẩm nổi tiếng nhất là cuốn “Linh Thao”, nêu lên những nguyên tắc căn bản cho đời sống thánh đức. Năm 1528, thánh nhân đến Paris, nước Pháp, để học hỏi thêm. Nơi đây ngài đã quy tụ được 6 môn sinh, và tất cả 7 người đã tuyên khấn giữ đức khó nghèo, trong sạch, tại đền thờ Thánh Đơ-ni năm 1534. Đây là khởi điểm của Tu hội do ngài sáng lập, gọi là Dòng Tên (Company of Jesus - The Jesuits), chuyên lo làm sáng danh Chúa (Ad majorem Dei gloriam).

Thánh Ignatiô đã viết kinh nguyện tha thiết “Nguyện Xin Lòng Quảng Đại”:

“Lạy Chúa, xin dạy con biết sống quảng đại, biết phục vụ Chúa cho xứng đáng, biết cho đi mà không hề tính toán, biết chiến đấu mà không sợ thương tích, biết làm việc mà không tìm an nghỉ, biết xả thân mà không tìm một phần thưởng nào khác ngoài việc biết mình đã thi hành Thánh Ý Chúa. Amen.”

Đến đây, tôi chia sẻ với bạn đọc một môn sinh ưu tú của Thánh Ignatiô: Cố LM Gildo Dominici, Sj. Ngài đã hướng dẫn các bạn trẻ trong phong trào Đồng Hành về phút hồi tâm, bao gồm hai điểm:

1. Hôm nay Chúa đã yêu tôi thế nào?

Điều này là điểm chính. Nó có mục đích giúp mình ý thức, thấy rõ tình yêu Chúa trong cuộc sống hằng ngày của mình. Khi thấy mình được Chúa yêu chấp nhận mình như mình là, săn sóc và dạy bảo, thì mình cảm thấy vui, xứng đáng được sống. Mọi đau khổ, nghịch cảnh # có ý nghĩa sâu xa hơn. Thấy tình yêu Chúa như thế, mình mới đủ can đảm hy sinh cho Chúa. Không có cái nhìn này về tình yêu Chúa, rất khó có một đời sống nội tâm.

2. Tôi đáp lại tình yêu Chúa như thế nào?

Tình yêu mình đối với Chúa là kết quả của tình người đối với tôi. Tình yêu mình đối với Chúa luôn luôn yếu kém, không đủ. Nhưng vì thấy Ngài yêu tôi mặc dầu tôi không biết yêu Ngài, tôi vẫn không ngã lòng, và sẽ bắt đầu yêu Ngài lại, dù vẫn biết sẽ bất xứng hoài. Nhưng không sao, vì Ngài yêu tôi và chấp nhận tôi như tôi là.

Phút hồi tâm như thế rất đơn sơ, dễ làm và dễ có kết quả. Tu sĩ Dòng Tên hồi tâm mỗi ngày hai lần: trước khi ăn cơm trưa và buổi tối trước khi đi ngủ. Hồi tâm là một phần đời sống nội tâm của mỗi người: nó tỏ ra mức sống thiêng liêng của mỗi người. Chúng ta lớn lên, phát triển trong mối liên lạc với Chúa giống như ta lên tuổi và lên vóc. Hồi tâm của mỗi người khác nhau, tùy theo giai đoạn đời sống nội tâm của mỗi người. Có nhiều người không có liên lạc gì với Chúa, Chúa hơi xa vời, ngoài cuộc sống của họ. Điểm chính trong phút hồi tâm là ta TRỞ VỀ LÒNG MÌNH để gặp Chúa và hỏi Ngài có bằng lòng về lối sống của ta không? Tức là ta dùng Lời Chúa làm mực thước trong cách sống của mình trong ngày đó, và so chiếu với ý Chúa để xem ta đã sống như Chúa muốn hay chưa. Trong phút hồi tâm Chúa đóng vai trò chính, chúng ta đóng vai phụ. Như thế phút hồi tâm trở nên một phương tiện giúp chúng ta lớn lên và triển nở mối liên lạc với Chúa. (Đồng Hành, số đặc biệt tưởng niệm Cha Dominici, 2003)

Tôi trích lại một đoạn bài viết “Hồi Tâm” của Cha Dominici trên đây, để tưởng niệm ngài, vì tôi đã có một năm sống và làm việc với ngài tại trại tỵ nạn Galang, được mệnh danh là “Cửa Ngõ Tự Do”, thuộc nước Indonesia. Vào đầu tháng Hoa năm 1979, tôi và hai người em ruột đã bỏ nước ra đi từ thành phố Mỹ Tho. Sau một tuần lễ lênh đênh đầy hiểm nguy vì mưa gió và con thuyền mang bảng hiệu “MT 40” bị hư máy trên biển Nam Hải, chúng tôi đã bình an đến được một hòn đảo nhỏ trồng dừa tên là Pasir Merah. Ở đây cho đến tháng Chín cùng năm, khoảng hơn 1.000 thuyền nhân (boat-people) chúng tôi được tầu lớn của Hải quân Nam Dương chở tới đảo Galang đang được Cao Uỷ Tỵ Nạn LHQ xây cất cho dân Việt tỵ nạn. Và khi vào nơi tập trung này được chừng một tháng thì Cha Dominici xuất hiện từ các đảo Pulau Kuku và Tanjung Pinang, để giúp đỡ chẳng những đồng bào Việt Nam Công giáo mà còn tất cả mọi người tỵ nạn đồng hương khác. Dưới sự chỉ đạo đốc thúc của Cha Mai Nghị Luận (đã tạ thế khi phục vụ đồng bào tỵ nạn tại Hồng Kông vào khoảng năm 1996) và ông chủ tịch Giuse Phạm Ngọc Tuận, anh chị em Công giáo đã hăng hái xây dựng được ngôi thánh đường khá lớn trên một ngọn đồi - Nhà Thờ Thánh Giuse. Trước khi chúng tôi làm tiếp được nhà xứ rộng bốn phòng, Cha Dominici, Cha Mai Nghị Luận và tôi chung sống khó nghèo với nhau ở hai phòng nhỏ ngay đầu nhà thờ. Tôi là người nấu ăn cho hai cha, tuy không tốt nghiệp từ trường “hỏa đầu quân” nào.

Cha Dominici đã sống rất mực đạo đức thánh thiện, không bao giờ nói những chuyện “bù khú”, hay “diễm tình ca” về nữ giới, tuyệt nhiên không “say sưa rượu chè” và ham mê tiền bạc, quyền bính, lợi danh thế tục. Khi giảng thuyết, ngài không cố ý biểu tỏ sự uyên bác hùng biện, mà chỉ xác tín chia sẻ những cảm nghiệm về tình yêu Chúa đối với mình. Ngài phúc hậu hiền từ như một “bon papa”, nhưng ngài cũng không thiếu nghiêm khắc khi cần. Tôi nhớ một lần ngài đã phàn nàn với chúng tôi về việc mấy em nhỏ Việt Nam cứ đến cửa sổ phòng của ngài để ngó vào bên trong! Chắc các em thấy ngài là người ngoại quốc nên tò mò xem “ông tây” thế nào? Ngoài việc mục vụ giúp đồng bào Công giáo Việt Nam cùng với bốn linh mục tỵ nạn: Mai Nghị Luận, Nguyễn Văn Mai (hiện ở Montréal, Canada), Nguyễn Văn Trông (cũng ở Montréal), và Nguyễn Ngọc Bích (hiện ở Germany), ngài còn nhiệt tâm chăm sóc và lo lắng cho linh hồn và ơn gọi của khoảng 20 anh chị em tu sĩ chúng tôi bằng những buổi tĩnh huấn, linh thao hàng tháng. Tại đây, ngài đã làm tờ báo “Tự Do” được in bằng ronéo cho bà con trong trại đọc, để học hỏi và quên bớt những ngày tháng có thể là buồn chán ở nơi tạm dung.

Cuối tháng Chín, 1980, sau 20 tháng ở Nam Dương, tôi được phái đoàn Hoa Kỳ gọi tên đi định cư tại quốc gia họ. Thế là, tạm biệt Cha Dominici và cộng đoàn tín hữu thân thương, tôi và hai em hoan hỉ xuống tầu đi Singapore, rồi từ đây, chúng tôi “bay” tới thành phố San Jose, CA. Về sau, khi không còn phục vụ tại Galang nữa, Cha Dominici đã đến Mỹ, và cùng với Cha Elizalde Thành, người Tây Ban Nha, giúp phong trào Linh Thao cho giới trẻ Việt Nam hải ngoại. Trong những năm này, tôi vẫn liên lạc thăm hỏi ngài và đôi khi được tái ngộ vị ân nhân lớn lao, chẳng những của riêng tôi mà còn của tất cả mọi người tỵ nạn Việt Nam. Trái tim Cha Dominici đầy ắp Chúa Giêsu, lúc nào cũng chỉ say sưa nói về Chúa Giêsu thôi. Ngài thường khẳng định: “Tôi không truyền đạo, tôi truyền Chúa!” Ngài hoạt động và linh hướng phong trào FOCOLARE, do Chị Chiara Lubich cùng một số bạn hữu của chị khởi sự tại thành phố Trent, nước Ý, vào năm 1943, sau thế chiến thứ hai.

Cha Dominici chào đời năm 1935 tại Assisi, bắc Ý, quê hương Thánh Phanxicô Khó Khăn và về nhà Cha vì chứng bệnh ung thư ngày 3-3-2003 ở Giáo đô Rôma, hưởng thọ 68 tuổi. Ngài đã phải chịu những ngày tháng đau đớn trên giường bệnh, nhưng như ngài đã viết: “Cực đỉnh khổ đau là cực đỉnh tình yêu”. Requiescat In Pace.

Vào khoảng năm 1968, ngài được gửi sang Việt Nam để trước hết học tiếng Việt trong hai năm, rồi đến năm 1970, ngài dạy Thần Học Luân Lý tại Giáo Hoàng Học Viện Piô X Dalat. Từ đây ngài nhận tên Việt Nam là Đỗ Minh Trí. Năm 1975 ngài rời Việt Nam, sau đó ngài gia nhập tỉnh Dòng Tên ở Nam Dương để phục vụ đồng bào Việt Nam tỵ nạn mà ngài hết mực yêu thương như là chính đồng hương, con cái của mình. Năm 1989 ngài đã về thăm Việt Nam, thăm lại những anh em cùng Dòng và những người ngài quen biết trước kia. Ngài đã viết hai tác phẩm giá trị và được xuất bản ở Mỹ: “Việt Nam Quê Hương Tôi”, và “Đi Tìm Anh Em”.

Chúng ta hãy cảm tạ Cha Đỗ Minh Trí về tấm lòng bao la của ngài ưu ái dành cho Việt Nam đến nỗi ngài đã nhận Việt Nam làm quê hương của mình, và ngài luôn hãnh diện tuyên bố: “Tôi là người Việt Nam”.

Nay ở bên Thiên Chúa Ba Ngôi và Mẹ Maria, kính xin Cha chúc lành cho con và cho những người, cách này hay cách khác, nhiều hay ít, đã thọ ân của Cha.

LM. Joseph Nguyễn Thanh

Mồng Hai Tết Giáp Thân, 23-1-04