| |
Trong đầm gì
đẹp bằng sen,
Lá xanh, bông trắng, lại chen nhị vàng.
Nhị vàng, bông trắng lá xanh,
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
(Ca
dao Việt Nam)
“Con không xin
Cha cất họ khỏi thế gian,
Nhưng xin Cha gìn giữ họ khỏi ác thần” (Gioan 17, 15)
Sen - một loài
hoa quen thuộc của người Việt Nam.
Sen - một loài
hoa bình dị tượng trưng cho tinh thần dân tộc Việt Nam và Á Châu.
Nhắc tới Sen ai
lại không nghĩ đến bùn. Sen và bùn dù là hai thái cực nhưng lại rất
gần nhau. Tôi vẫn còn nhớ một dịp được lội xuống đầm lầy hoa Sen ở
quê hương. Để hái được những ngó Sen thì phải lặn xuống, dúi tay vào
đáy bùn và từ từ kéo lên một ngó Sen trắng nõn. Lúc đó tôi mới hiểu
được câu ca dao mà Mẹ tôi đã dạy:
Trong đầm gì đẹp bằng sen,
Lá xanh, bông trắng, lại chen nhị vàng.
Nhị vàng, bông trắng lá xanh,
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.
Không chỉ ngó
Sen không bị vương bùn lầy mà còn hương vị của hoa Sen cũng chẳng có
chút gì bị “ám ảnh” bởi bùn lầy, ngược lại phảng phất mùi hương thật
nhẹ nhàng và dễ chịu. Sen lớn lên trong bùn lầy, nhưng đã cho đời
những bông hoa mang vẻ đẹp thật dễ thương và thanh cao. Ban ngày
hoa Sen nở thắm, chiều lại cánh hoa từ từ khép kín. Phải chăng hoa
Sen không muốn để bóng tối của đêm đen xâm chiếm tâm hồn?!
Ngoài ra, nhắc
đến Sen ai lại không nghĩ ngay tới những món ăn quốc túy với Sen.
Xuân về ai không được thưởng thức chút mứt Sen thì thật uổng biết
bao. Mứt thường đi đôi với Trà, mà trà Sen thì lại là một loại trà
hảo hạng của Đất Việt quê ta. Bên chén trà thơm, hạt mứt trắng, câu
chuyện đầu xuân thêm đậm đà, ý nhị. Mỗi bữa tiệc sẽ đượm mùi vị quê
hương khi trong thực đơn có chỗ cho món “gỏi ngó Sen” ngon “tuyệt cú
mèo”. Trước mỗi bữa tiệc mọi người luôn hướng về bàn thờ Thượng Đế
và tổ tiên để dâng lời tri ân cảm tạ. Vì vậy, quê mình đẹp biết bao,
lời kinh sốt sắng chừng nào và bữa tiệc rộn rã hơn, khi có được bình
hoa Sen dâng Thượng Đế và tổ tiên trên bàn thờ.
Sen cũng mang
biểu tượng của tôn giáo. Đạo Phật nhìn Sen sống giữa bùn mà vẫn vươn
lên những đóa hoa thơm ngát không hoen ố bùn nhơ. Hoa Sen tượng
trưng cho cái uy dũng bất khuất của người quân tử, khước từ bóng đêm,
biết giữ cho mình tinh sạch giữa chốn bùn nhơ. Trong vùi dập của
cuộc đời, hoa Sen vẫn thản nhiên tỏa hương thanh khiết như con người
giác ngộ. Giữa chốn hồng trần với muôn vàn ô trọc và lợi danh hoa
Sen vẫn bình thản giữ lấy thanh cao.
Cái đẹp của hoa
Sen là vậy. Cái lý tưởng của Hoa Sen là thế. Thực, hoa Sen đã đi vào
lòng người, vào cuộc sống của người Việt Nam. Vì vậy, có thể nói
rằng, nhìn Sen thì nhận ra con người Việt Nam, nhưng nhìn người Việt
Nam có nhận ra được hoa Sen không?
Đó chính là sự
trằn trọc, là một vấn nạn băn khoăn khó tìm được câu trả lời thỏa
mãn. Vấn nạn này đã đưa tôi vào lại cuộc đời, trở về với chính cuộc
sống thực tế của người Việt xa quê, mà tôi là một thành viên trong
đó. Trong cuộc đời, tôi thử “lục lọi” và hy vọng tìm được những Hoa
Sen thanh cao không hôi tanh mùi bùn giữa lòng người Việt Nam ở hải
ngoại.
Sáng nay tôi
đọc được bản tin loan báo một chị em người Việt đã xả thân để phục
vụ cho người nghèo bên Châu Phi và đã được Liên Hiệp Quốc tuyên
dương. Một hoa Sen lại nở trên đầm, dù đầm đó không mang nước của
quê ta. Trưa nay tôi nhận được tin một số anh chị em Việt xa quê
vào dịp tết này đang cố gắng đem sức lực của mình để đốt lên chút
ánh sáng cho các em nghèo hiếu học nơi một vùng đất hẻo lánh của quê
hương. Đóa hoa Sen tỏa ngát mùi hương ngay giữa trốn hồng trần sang
trọng của đất người. Chiều tới một bà cụ Việt nhớ quê đã trao chút
đồng tiền dành dụm được cho các em mồ côi ở quê nhà đang cần đến bao
bàn tay nhân ái của mọi người ủi an. Một hoa Sen lại được dâng lên
Thượng Đế từ nhân, Đấng có tên gọi là Yêu Thương. Tối về ngồi trò
chuyện bên bàn cơm của một gia đình và khám phá được những tâm hồn
Việt cao quý thuộc nhiều thế hệ không quản ngại khó khăn, không sợ
phải tốn phí và không nghĩ đến công lao, đang ra sức giúp cho cộng
đoàn Việt Nam Công Giáo ở hải ngoại được bền vững, được sống động và
lớn mạnh. Kìa đóa Hoa Sen đang sưởi ấm lòng người! Câu chuyện của
bữa cơm được đậm đà và thanh cao hơn, khi nhận ra cô gái trẻ Việt
ngồi đối diện đang dấn thân nâng đỡ các em bé không cùng ngôn ngữ.
Cô an ủi, hướng dẫn các em và cùng các em tìm hướng đi và ý nghĩa
cho cuộc đời. Hoa Sen quê ta đang nở rộ ở quê người.
Niềm vui xen
lẫn với niềm hãnh diện khi nhìn thấy những hoa Sen Việt Nam đang
vươn lên và khoe sắc, đang dấn thân và giúp đỡ người, đang phục vụ
đời và Thế Giới hôm nay. Dù vui đó, dù có chút hãnh diện nở trên
khuôn mặt đó, nhưng lòng sao vẫn còn băn khoăn thế nào. Cái băn
khoăn trằn trọc của những khổ đau, những khó khăn của người Việt tha
phương.
- -
Đêm đã dài
những vẫn chưa ngủ được. Làm sao có thể ngủ khi nghe được bao người
Việt vì hoàn cảnh khó khăn ở quê người đang phải lặn lội đứng bán
thuốc lá, phone card và những món đồ lậu khác ở đầu đường, ở nhà ga
và xó chợ. Cái khó nó bó cái khôn hay cái khó nó ló cái khôn? Chẳng
biết nữa, nhưng chỉ hiểu rằng bao anh chị em Việt gặp khó khăn đó đã
phải đi vào chợ đời và làm những điều mình chẳng muốn, dù biết rằng
có nhiều hậu quả xấu xa có thể đến với mình, có thể ảnh hưởng đến
bao người đồng hương. Hoa Sen lớn lên giữa Bùn Lầy làm sao có thể
giữ được nét thanh cao của Hoa Sen và không bị bùn lầy làm hoen úa?
Trằn trọc tới
trằn trọc lui sao trời vẫn chưa sáng. Phải chăng bóng đêm vẫn đang
phủ lấp cuộc đời? Cái bóng đêm thê thảm kia làm tôi mất ngủ. Cái
bóng đêm kia đã làm cho bao anh chị em Việt cực khổ bán hàng lậu
càng cực hơn. Bóng đêm đó là gì vậy? Đó là bóng dáng của những tay
người Việt “oai vệ” với bộ “Vét đen” bóng loáng, đang săn đuổi những
người đồng hương đứng bán thuốc lá lậu bên lề đường, bắt họ phải nộp
thuế tháng cho phần đất họ đang đứng. Phải chăng đất đó có chủ? Có
chứ, nhưng chủ đất là chính phủ của nước sở tại chứ đâu phải của
bất cứ cá nhân nào. Nhưng tiếc thay có những tay “chủ đen” đã dám
nhận đất đó là của mình và rồi thẳng tay trừ khử những người nào
không khuất phục trước sức mạnh của bóng đêm. Chúa ơi, Bùn lầy đã
phủ đầy hoa Sen thật sao? Đâu rồi hương vị dịu dàng và bóng dáng
thanh cao của Hoa Sen đất Việt?
Thức đêm mới
biết đêm dài. Trông mãi mà chẳng thấy mặt trời đâu. Tôi giơ tay bật
ngọn điện bên giường. Ánh điện tỏa sáng căn phòng nhưng ánh điện
không thể lọt vào cõi lòng tôi, một cõi lòng đang bị đêm đen đè nặng.
Cái đêm đen kia báo cho tôi những tin buồn của những gia đình vừa
tan rã, những mái ấm đang bị lung lay, những quả tim đang chuẩn bị
chảy máu. Kéo màn đêm qua một bên, tôi đọc được tin một gia đình trẻ
người Việt đang làm ăn khấm khá và hạnh phúc bên đứa con thơ, hiện
đang bị bóng đêm đe dọa. Chồng đang say đắm một cô gái Việt Nam đẹp
mỹ miều, đến nỗi lơ là cả vợ và con nhỏ, chỉ còn chăm sóc cho người
tình mới của mình. Tình yêu mới đến làm lòng người ấm hơn hay làm
lòng người lạnh lẽo hơn? Cái lạnh lẽo lan ra cả đến vợ mình, đến con
mình. Nhưng đó có phải là tình yêu thật hay chỉ là một lúc rung động
lòng người, những lời ngọt mật làm chết ruồi? Đó có phải tình yêu
hay chỉ là một cạm bẫy, một mánh lới để chiếm đoạt được “mảnh giấy
tờ” giúp cho người giăng bẫy ở lại được đất lạ quê người văn minh
này, nơi người ta cho là Thiên Đàng, là cõi phúc. Làm sao lại có thể
dã man đến vậy? Chỉ nghĩ đến mình và cái lợi của mình. Ai tan nát,
ai mất mát, ai đau khổ và ai ngu dại thì mặc kệ! Người Việt với nhau
ở đất lạ quê người lại xử với nhau như vậy sao? Người khác nhìn vào
sẽ nói gì về con người Việt? Ai có thể dám giới thiệu về quê của
mình và cắt nghĩa được câu ca dao về Sen cho người ngoại quốc một
cách thỏa đáng đây?
Trong đầm gì
đẹp bằng sen,
Lá xanh, bông trắng, lại chen nhị vàng.
Nhị vàng, bông trắng lá xanh,
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.
Trời vẫn tối.
Nhưng giờ đây ánh điện đã làm cho tôi quen với chút hơi ấm của áng
sáng. Trở dậy pha tách Trà Sen. Tôi ngồi nhâm nhi chút cho tỉnh
người. Tách Trà tôi pha sao hôm nay lại đậm quá vậy. Độ đắng của Trà
tôi cảm thấy rõ hơn ngày nào. Phải chăng vì lòng tôi đang chứa đựng
những nỗi đắng cay của cuộc đời? Phải chăng bóng đêm đã làm cho mắt
tôi tối sầm lại và chẳng còn biết phải cho bao nhiêu Trà vào trong
tách?
Nhâm nhi Trà
đắng, ngồi ngẫm nghĩ về bóng đêm của cuộc đời, tôi bỗng tiếc cho cái
nội dung ý nhị thanh cao và rất lý tưởng của câu ca dao mà Mẹ đã dạy,
và cũng buồn cho những tâm hồn Việt vô ý hay hữu ý đang làm cho mùi
bùn hoen úa Hoa Sen.
Trà đắng thật
nhưng trong tách trà tôi vẫn cảm thấy có một mùi hương nhẹ nhàng của
hoa Sen. Hương Sen vẫn còn, hy vọng chưa mất. Hy vọng nảy sinh, khi
tôi nhớ tới một lời cầu nguyện của Chúa Giêsu: “Con không xin Cha
cất họ khỏi thế gian, Nhưng xin Cha gìn giữ họ khỏi ác thần”. Trước
khi lên đường chịu đóng đinh Giêsu đã dâng lời cầu nguyện này lên
cho Chúa Cha để cầu cho các môn đệ và các người tin vào Ngài, những
người còn ở lại trong thế gian, còn phải chịu bóng đêm vây bủa. Cái
đẹp và hay của Giêsu là Ngài rất thực tế. Ngài biết được sức mạnh
của thế giới, sức mạnh của bóng đêm. Ngài hiểu được lòng người yếu
đuối thế nào và dễ ngã quỵ trước sự dữ ra sao, cũng như dễ bị bùn
lầy làm hoen úa. Dù vậy, Ngài vẫn không xin Cha Ngài đưa những người
tin vào Ngài ra khỏi thế gian, mà ngược lại Ngài đã cầu xin Cha gìn
giữ những người thân yêu của Ngài khỏi ác thần của thế gian. Nhìn
Sen trong lăng kính này, tôi thấy Giêsu không muốn nhổ Sen ra khỏi
đầm lầy, nhưng vẫn để Sen mọc trong bùn lầy. Điều quan trọng là Ngài
thấu hiểu giới hạn của Sen và xin Cha Ngài gìn giữ Sen khỏi ác thần
của sự dữ, của xấu xa và của bùn lầy. Với ân sủng của Cha và trong
tình yêu của Giêsu, Sen cần ở lại trong đầm lầy, người cần ở lại
trong thế gian, để làm chứng tá giữa bùn lầy, là chứng nhân của tình
yêu giữa hồng trần gian dối đầy bất nhân.
Lời cầu nguyện
của Giêsu đã làm cho câu ca dao quê tôi ý nhị và sâu đậm biết bao.
Với tâm tình của Giêsu tôi đã hiểu được giá trị hiện diện của Sen
giữa đầm lầy. Trong lăng kính của Giêsu tôi rất trân trọng những
người Việt đã và đang cố gắng sống tinh thần “gần bùn mà chẳng hôi
tanh mùi bùn”. Cùng Giêsu tôi buồn nhưng vẫn cảm thông với bao đôi
tay Việt hữu ý hay vô ý đang giơ tay làm nhơ bẩn hoa Sen, và cùng
với Giêsu tôi xin mời gọi mọi người cầu nguyện đặc biệt cho các anh
chị em đó và cũng cầu cho mỗi người chúng ta đừng để cho Hoa Sen
Việt Nam thân yêu bị bùn lầy làm vấy bẩn.
Trời đã sáng.
Ánh Dương đã léo dạng. Ánh Sáng thiên nhiên đang từ từ lan qua cửa
sổ căn phòng. Xin mời Anh, mời Chị, mời Em hãy trở dậy! Chúng ta bắt
đầu một ngày mới bằng giây phút cầu nguyện. Xin mọi người cùng với
tôi chắp bàn tay lại, lưng bàn tay khum khum như hình một búp sen và
nguyện cầu cùng Chúa Cha:
Lạy Cha, xưa
kia tổ tiên dạy chúng con hãy sống thanh cao, như những hoa Sen mọc
giữa bùn lầy: “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Khi Con Cha là
Giêsu đến, Ngài cũng dạy chúng con sống làm chứng tá cho Cha, cho
tình yêu và cho Nước Trời giữa hồng trần gian dối này. Nhưng Cha ơi,
Cha đã thấy thân Sen của chúng con mềm mỏng biết chừng nào, hương vị
chúng con quá nhẹ nhàng dễ bị những mùi hôi của bùn lấn át. Vì vậy,
như xưa kia Giêsu đã khẩn cầu cùng Cha cho chúng con, giờ đây chúng
con ý thức sự hèn mòn yếu đuối của đời mình, chúng con xin Cha hãy
gìn giữ chúng con khỏi ác thần, giúp chúng con biết sống làm chứng
tá cho Cha, để nhờ đó vẻ đẹp của Sen sẽ làm cho Danh Cha được cả
sáng, cho Nước Cha trị đến và tình yêu của Cha sống động trong “đầm
lầy” của Thế Giới hôm nay. Amen.
Xuân Nhâm Ngọ
2002
Nguyễn Ngọc Thế
SJ
|
|
